کد مطلب:173482 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:110
زیارت اربعین، آینه ی عرفان و آیت ایمان
قال الله تعالی: (من كان یرید العزة فلله العزة جمیعا الیه یصعد الكلم الطیب والعمل الصالح یرفعه والذین یمكرون السیئات لهم عذاب شدید و مكر أولئك هو یبور)؛ [1] هر كه طالب عزت است (بداند كه) تمام عزت خاص خدا (و خداپرستان) است، كلمه ی نیكوی توحید به سوی خدا بالا رود و عمل نیك خالص آن را بالا برد و بر آنان كه بر مكر و تزویر اعمال بد كنند، عذاب سخت خواهد بود و فكر مكرشان به كلی نابود خواهد شد.
درباره ی فلسفه «زیارت» و جایگاه آن در میان عترت، ابرار، اولیا و... مباحثی در ابتدای كتاب، آورده شده است. مناسب است در این مقام نیز به چند محور اشاره گردد:
1- اساسا زیارت از آن جنبه ی آثار نفسانی كه در شخص زائر ایجاد می كند، و یا باید ایجاد شود، تا شبیه حالت مناجات پیدا كند، مستلزم پیمودن مراتبی است كه این بیان كننده، امید به رسیدن آن مراتب را دارد، ولی مسلما برای آن اهلی است و آنان در پیمودن این راه مطالبی را دریافت كرده و ان شاء الله تعالی مدارجی را پیموده اند. بنابراین به همین مقدار اشاره می شود كه انسان باید از خداوند متعال و انبیاء و ائمه طاهرین علیهم السلام درخواست كند تا زمینه ای برای شخص زائر تحقق شود.
2- بدین منظور مهم ترین عملی كه در چنین هدفی نقش مستقیم دارد،«عمل صالح» می باشد، و عمل صالح از اساس نیت خالص سرچشمه می گیرد، زیرا عمل از مبدئی علمی و مبدئی ارادی سرچشمه می گیرد، «مبدأ علمی» انسان نوعا از تصورات و تصدیقات حاصل می شود، و «مبدأ ارادی» از انگیزه های درونی و اهدافی كه در نظر دارد منشأ می گیرد. بنابراین می توان گفت «اخلاص» كیفیت اراده است و «نیت خالص» در مبدأ اراده ی انسان نقسی بسزا دارد و انسان باید هر چه تلاش می كند، درصدد اخلاص نیت باشد.
3- از آن جا كه زیارت هم یكی از اعمال انسان می باشد، لذا از نظر فقهی احكام خاص آن را به خود اختصاص می دهند؛ مثلا ممكن است زیارت را تقسیم كنیم به زیارت «واجب» و «مستحب» و هم چنین
سایر احكام، و لذا در فقه هم احكامی را به خود می طلبد.
4- در كتابهای فقهی «باب زیارت» در ردیف سایر ابواب فقهی مطرح است، و احیانا در كتابهای فقهی هم به همین صورت طرح شده، مثلا كتاب «المزار» كه هم در كتابهای «فقهی» و هم در كتابهای «حدیثی» مطرح شده است.
5- به تناسب باب زیارات، در بعضی از كتب فقهی به موالید و شرح زندگی ائمه طاهرین علیهم السلام هم اشاراتی شده است، كه در این ارتباط می توان به كتاب «دروس» كه یكی از كتب محكم فقهی و از كتب مرجع به شمار می رود، و تألیف مرحوم شهید اول كه از فقهای بزرگ امامیه است، مراجعه كرد.
6- زیارت با دعا هم ارتباط مخصوصی دارد، از آن جهت كه زیارت شخصی از اولیاء الله است كه انسان كامل هست، و جلوه ای از اخلاق الهی می باشد، لذا نوعی خواندن خداوند متعال هم محسوب می شود، كه محب و محبوب در آن موقف، تجلی می یابد.
7- در بین زیاراتی كه رسیده است، زیارت عاشورای حضرت امام حسین علیه السلام از ویژگی های مخصوصی برخوردار است.
الف: از جهت آن كه «حدیث قدسی» است.
ب: از جهت آثاری كه مترتب بر آن می باشد.
ج: ترغیب ائمه اطهار علیهم السلام به قرائت و بلكه مداومت با آن.
د: مراقبت بر مداومت بر خواندن آن از ناحیه ی بسیاری از اولیاء الله.
ه: و جهات دیگر كه در متن و لوازم آن می باشد.
از آن جا كه نویسنده ی محترم در این كتاب، در قالب شرح زیارت عاشورا، مطالب ارزنده ای ارائه نموده اند، مناسب است در خاتمه نیز، در رابطه با زیارت اربعین امام حسین علیه السلام مطالبی بیان گردد.
درباره ی فلسفه «زیارت» و جایگاه آن در میان عترت، ابرار، اولیا و... مباحثی در ابتدای كتاب، آورده شده است. مناسب است در این مقام نیز به چند محور اشاره گردد:
1- اساسا زیارت از آن جنبه ی آثار نفسانی كه در شخص زائر ایجاد می كند، و یا باید ایجاد شود، تا شبیه حالت مناجات پیدا كند، مستلزم پیمودن مراتبی است كه این بیان كننده، امید به رسیدن آن مراتب را دارد، ولی مسلما برای آن اهلی است و آنان در پیمودن این راه مطالبی را دریافت كرده و ان شاء الله تعالی مدارجی را پیموده اند. بنابراین به همین مقدار اشاره می شود كه انسان باید از خداوند متعال و انبیاء و ائمه طاهرین علیهم السلام درخواست كند تا زمینه ای برای شخص زائر تحقق شود.
2- بدین منظور مهم ترین عملی كه در چنین هدفی نقش مستقیم دارد،«عمل صالح» می باشد، و عمل صالح از اساس نیت خالص سرچشمه می گیرد، زیرا عمل از مبدئی علمی و مبدئی ارادی سرچشمه می گیرد، «مبدأ علمی» انسان نوعا از تصورات و تصدیقات حاصل می شود، و «مبدأ ارادی» از انگیزه های درونی و اهدافی كه در نظر دارد منشأ می گیرد. بنابراین می توان گفت «اخلاص» كیفیت اراده است و «نیت خالص» در مبدأ اراده ی انسان نقسی بسزا دارد و انسان باید هر چه تلاش می كند، درصدد اخلاص نیت باشد.
3- از آن جا كه زیارت هم یكی از اعمال انسان می باشد، لذا از نظر فقهی احكام خاص آن را به خود اختصاص می دهند؛ مثلا ممكن است زیارت را تقسیم كنیم به زیارت «واجب» و «مستحب» و هم چنین
سایر احكام، و لذا در فقه هم احكامی را به خود می طلبد.
4- در كتابهای فقهی «باب زیارت» در ردیف سایر ابواب فقهی مطرح است، و احیانا در كتابهای فقهی هم به همین صورت طرح شده، مثلا كتاب «المزار» كه هم در كتابهای «فقهی» و هم در كتابهای «حدیثی» مطرح شده است.
5- به تناسب باب زیارات، در بعضی از كتب فقهی به موالید و شرح زندگی ائمه طاهرین علیهم السلام هم اشاراتی شده است، كه در این ارتباط می توان به كتاب «دروس» كه یكی از كتب محكم فقهی و از كتب مرجع به شمار می رود، و تألیف مرحوم شهید اول كه از فقهای بزرگ امامیه است، مراجعه كرد.
6- زیارت با دعا هم ارتباط مخصوصی دارد، از آن جهت كه زیارت شخصی از اولیاء الله است كه انسان كامل هست، و جلوه ای از اخلاق الهی می باشد، لذا نوعی خواندن خداوند متعال هم محسوب می شود، كه محب و محبوب در آن موقف، تجلی می یابد.
7- در بین زیاراتی كه رسیده است، زیارت عاشورای حضرت امام حسین علیه السلام از ویژگی های مخصوصی برخوردار است.
الف: از جهت آن كه «حدیث قدسی» است.
ب: از جهت آثاری كه مترتب بر آن می باشد.
ج: ترغیب ائمه اطهار علیهم السلام به قرائت و بلكه مداومت با آن.
د: مراقبت بر مداومت بر خواندن آن از ناحیه ی بسیاری از اولیاء الله.
ه: و جهات دیگر كه در متن و لوازم آن می باشد.
از آن جا كه نویسنده ی محترم در این كتاب، در قالب شرح زیارت عاشورا، مطالب ارزنده ای ارائه نموده اند، مناسب است در خاتمه نیز، در رابطه با زیارت اربعین امام حسین علیه السلام مطالبی بیان گردد.
[1] فاطر «35» آيه ي 10.